Η συγκομιδή της ελιάς είναι από τα πιο σημαντικά στάδια κατά την καλλιέργεια της, προκειμένου να διασφαλίσουμε την καλή και ποιοτική παραγωγή βρώσιμων ελιών και ελαιολάδου. Ας δούμε τις σημαντικότερες συμβουλές για τη συγκομιδή της ελιάς, τόσο των επιτραπέζιων όσο και των ελαιοποιήσιμων ποικιλιών, μέσα στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικολογικής καλλιέργειας.
• Κατάλληλη εποχή συγκομιδής σε επιτραπέζιες και ελαιοποιήσιμες ποικιλίες
Στις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, η συλλογή του ελαιόκαρπου γίνεται μόλις ολοκληρωθεί η αύξηση του καρπού, πριν ωριμάσει και αρχίζει να μαλακώνει η σάρκα του. Στις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες ελιάς, η συγκομιδή ξεκινά όταν το χρώμα του ελαιόκαρπου γίνεται πράσινο-μωβ και σταδιακά σκουραίνει. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η πρώιμη συγκομιδή ελαιόκαρπου μας δίνει το πολύτιμο αγουρέλαιο. Aντίθετα, η καθυστερημένη συγκομιδή μας δίνει ελαιόλαδο χαμηλότερης ποιότητας σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, ενώ παράλληλα ίσως προκαλέσει και μείωση της καρποφορίας των ελαιόδεντρων για την επόμενη χρονιά.
• Κατάλληλες συνθήκες κατά τη συγκομιδή ελιάς
Κατά τη συγκομιδή της ελιάς, θα πρέπει να αποφεύγουμε το ράβδισμα και το κλάδεμα των ελαιόδεντρων με βροχερό καιρό και συνθήκες υψηλής υγρασίας, καθώς δημιουργούνται πληγές στα κλαδιά των ελαιόδεντρων. Αυτές οι πληγές μπορούν να αποτελέσουν εστίες ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών και κυριότερα την καρκίνωσης της ελιάς. Σε κάθε περίπτωση μετά τη συγκομιδή της ελιάς, ο ψεκασμός με χαλκούχο διάλυμα είναι επιβεβλημένος για την αντιμετώπιση των ασθενειών και για τη διατήρηση υγιών ελαιόδεντρων.
• Βασικά μέσα συγκομιδής της ελιάς
Επιλέγουμε τη συλλογή με χειρωνακτικά μέσα, ειδικά χτένια ή ραβδιά κυρίως για τις επιτραπέζιες ποικιλίες ελιάς, καθώς δεν θέλουμε να κτυπηθεί ο ελαιόκαρπος για να μπορέσουμε να τον μεταποιήσουμε και να μη χάσει την εμπορική του αξία. Για τη συγκομιδή των ελαιοποιήσιμων ποικιλιών, χρησιμοποιούνται κυρίως μηχανικά μέσα με διαφόρων τύπων ελαιοραβδιστικών. Σε κάθε περίπτωση, κατά το ράβδισμα, θα πρέπει να προσέχουμε να μην δημιουργούνται πολλές πληγές στα κλαδιά και να μην έχουμε μεγάλη απώλεια φυλλικής επιφάνειας καθώς αυτό μπορεί να έχει συνέπειες στην παραγωγή της επόμενης χρονιάς.
• Βασικά μέσα συσκευασίας και μεταφοράς του ελαιόκαρπου
Κατά τη συγκομιδή της ελιάς, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε ειδικά για τις επιτραπέζιες ποικιλίες, αλλά και για τις ελαιοποιήσιμες, πλαστικά τελάρα που επιτρέπουν τον καλό αερισμό, ώστε να μην αναπτύσσεται ο μύκητας της μούχλας που προκαλεί υποβάθμιση στο ελαιόλαδο και αύξηση της οξύτητας. Επίσης, για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα γιούτινα σακιά (από φυτικές ίνες) ή πλαστικά διχτυωτά που είναι διάτρητα και διευκολύνουν τον καλό αερισμό. Αντίθετα, οι κλασικοί πλαστικοί σάκοι, δημιουργούν συνθήκες ανάπτυξης υψηλών θερμοκρασιών και κακού αερισμού που συντελούν στην υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιόλαδου. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο, όταν παραμένει ο ελαιόκαρπος για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να μεταφερθεί στο ελαιουργείο και να γίνει η εξαγωγή του ελαιολάδου.
• Διαχείριση φυτικών υπολειμμάτων μετά τη συγκομιδή ελιάς
Μετά τη συγκομιδή της ελιάς, το φυτικό υλικό που δημιουργείται (φύλλα, κλαδιά, κορμοί) θα πρέπει να αξιοποιείται στο πλαίσιο της οικολογικής γεωργίας και της αειφορίας. Τα φύλλα μπορούν να κομποστοποιηθούν με την ενσωμάτωση στο έδαφος ώστε να αποδώσουν σταδιακά θρεπτικά συστατικά. Τα κλαδιά μπορούν να θρυμματιστούν με ειδικό τεμαχιστή και θρυμματιστή και να ενσωματωθούν στο έδαφος για να αυξήσουμε την οργανική ουσία και να γίνει το χώμα πιο αφράτο. Τέλος, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα χοντρά κλαδιά και κορμούς ως καύσιμη ύλη στην οικιακή θέρμανση.