Φτάσαμε στον Νοέμβριο, τον τελευταίο μήνα του φθινοπώρου, με τις χαμηλές θερμοκρασίες που μας προετοιμάζουν για τον ερχομό του χειμώνα. Ο Νοέμβριος είναι ένας μήνας που συνοδεύεται και από αρκετές βροχοπτώσεις που μπορεί να μας δυσκολεύουν για τις απαιτούμενες εργασίες στον κήπο. Σίγουρα, όμως, θα βρούμε και κάποιες μέρες με καλό καιρό και ηλιοφάνεια για να ασχοληθούμε με το αγαπημένο χόμπι της κηπουρικής.
Ξεκινάμε λοιπόν μέσα στο Νοέμβριο να συγκομίζουμε και να απολαμβάνουμε υπέροχα εποχικά φρούτα και λαχανικά από τον κήπο μας. Αυτή είναι η κατάλληλη εποχή, για να βελτιώσουμε και να εμπλουτίσουμε το χώμα του κήπου μας προσθέτοντας κοπριά, κομπόστ και κάνοντας χλωρή λίπανση για τον εφοδιασμό του εδάφους με θρεπτικά στοιχεία. Έχουμε μία τελευταία ευκαιρία να φυτέψουμε τους αγαπημένους μας φθινοπωρινούς βολβούς λουλουδιών που θα δώσουν πολύχρωμα λουλούδια στα τέλη του χειμώνα και μέσα στην άνοιξη.
Ο Νοέμβριος είναι ένας μήνας που έχει ξεκινήσει η συγκομιδή των ελαιόδεντρων για την παραγωγή του ελαιόλαδου, του πολύτιμου αυτού διατροφικού προϊόντος. Και για το τέλος, κατάλληλη εποχή μέσα στον Νοέμβριο για να κάνουμε την απαραίτητη προετοιμασία για προμήθεια υλικών που θα μας βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της παγωνιάς, των ανέμων και του χιονιού τον επερχόμενου χειμώνα. Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά τις εργασίες που κάνουμε Νοέμβριο μήνα για να φροντίσουμε τα φυτά μας και να απολαμβάνουμε ένα όμορφο κήπο με υγιή φυτά και πλούσια συγκομιδή.
Συγκομίζουμε φρέσκα φρούτα και λαχανικά της εποχής
Mέσα στον Νοέμβριο, από τα καρποφόρα δέντρα του κήπου, συγκομίζουμε τραγανά μήλα καθώς και τα πρώτα ζουμερά γλυκά μανταρίνια, χωρίς κουκούτσια ποικιλίας Κλημεντίνης ή τα μανταρίνια ποικιλίας Nova. Επίσης, απολαμβάνουμε τα πρώιμα ομφαλοφόρα πορτοκάλια ποικιλίας Ναβαλίνα (Navelina) και Νιούχολ (New Hall). Μέσα στο Νοέμβριο θα συγκομίσουμε αρωματικά γκρέιπφρουτ και από την φλούδα τους θα φτιάξουμε υπέροχο γλυκό του κουταλιού. Κόβουμε επίσης ρόδια και τα απαραίτητα λεμόνια για τα μαγειρέματα μας. Και να μην ξεχάσουμε να μαζέψουμε τους πρώτους καρπούς αβοκάντο με την υψηλή διατροφική αξία.
Από τα λαχανικά στον κήπο μας, κόβουμε τα τελευταία αγγούρια και κολοκύθια από την όψιμη καλοκαιρινή φύτευση, καθώς και μεγάλες κολοκύθες. Επιτέλους, βγάζουμε από το έδαφος αρχές Νοεμβρίου τις γλυκοπατάτες που είχαμε φυτέψει στις αρχές του καλοκαιριού. Τέλος, μαζεύουμε και τα πρώτα λάχανα, κουνουπίδια και μπρόκολα, ενώ από φυλλώδη λαχανικά έχουμε έτοιμα δροσερά μαρούλια, σπανάκια, ραδίκια, σέλινο, αντίδια και σέσκουλο. Από τα υπόγεια βολβώδη βγάζουμε παντζάρια και καρότα που είχαμε φυτέψει στα τέλη του καλοκαιριού.
Βελτιώνουμε το χώμα του κήπου μας
Ο Νοέμβριος αποτελεί κατάλληλη εποχή για να βελτιώσουμε το χώμα του κήπου μας για την ανοιξιάτικη φύτευση εμπλουτίζοντας με θρεπτικά συστατικά και οργανική ουσία. Συγκεκριμένα, ενσωματώνουμε φρέσκια κοπριά σε μεγάλη ποσότητα, για να σβήσει σταδιακά την περίοδο του χειμώνα μέχρι τις αρχές της άνοιξης και να μην δημιουργήσει εγκαύματα στα φυτά μας. Η συμπληρωματική προσθήκη κομπόστ θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο στον εμπλουτισμό του εδάφους με θρεπτικά συστατικά αλλά και στην βελτίωση της συγκράτησης νερού.
Επίσης, ένας εξαιρετικός τρόπος για να βελτιώσουμε το χώμα του κήπου μας μέσα στο Νοέμβριο, να το εμπλουτίσουμε με άζωτο αλλά και να περιορίσουμε ανεπιθύμητα αγριόχορτα (ζιζάνια) είναι να κάνουμε χλωρά λίπανση. Συγκεκριμένα, με τις πρώτες βροχοπτώσεις του Νοεμβρίου, μπορούμε να φυτέψουμε ψυχανθή όπως βίκο, κουκιά, λαθούρι, λούπινο, μπιζέλι, σόγια, μηδική και τριφύλλι καθώς και σιτηρά, όπως το κριθάρι, το σιτάρι και η βρώμη. Έτσι, θα είμαστε έτοιμοι να φυτέψουμε εκεί τον ανοιξιάτικο λαχανόκηπο μας σε ένα γόνιμο έδαφος που θα μας εξασφαλίσει μια πλούσια παραγωγή.
Κάνουμε τις τελευταίες λιπάνσεις πριν το χειμώνα
Μέσα στον Νοέμβριο, κάνουμε τις τελευταίες λιπάνσεις με κοκκώδη λιπάσματα στα καλλωπιστικά φυτά του κήπου μας, στα λουλούδια, στους αειθαλείς καλλωπιστικούς θάμνους και δέντρα. Ανάλογες λιπάνσεις με υγρά λιπάσματα κάνουμε και στα φυτά εσωτερικού χώρου που έχουμε μέσα στο σπίτι. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι κατά την περίοδο του χειμώνα, αποφεύγουμε να βάζουμε λίπασμα στα φυτά, καθώς λόγω παγωνιάς δεν μπορούν να απορροφήσουν τα θρεπτικά συστατικά.
Αυτή την περίοδο, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν βάζουμε λίπασμα αυτό το μήνα σε φυλλοβόλους καρποφόρους θάμνους όπως το μύρτιλο και φυλλοβόλα καρποφόρα δέντρα όπως η μηλιά, η αχλαδιά, η συκιά και η κυδωνιά, καθώς σταδιακά αρχίζουν να ρίχνουν τα φύλλα τους για να μπουν στο λήθαργο του χειμώνα. Αποφεύγουμε επίσης τη λίπανση και σε φυλλοβόλα αναρριχώμενα φυτά όπως η αμπέλοψη και η βουκαμβίλια και φυλλοβόλα καλλωπιστικά δέντρα όπως η καλλωπιστική δαμασκηνιά.
Φυτεύουμε φθινοπωρινά λουλούδια και βολβούς
Συνεχίζουμε το μήνα Νοέμβριο, να προμηθευόμαστε από τα φυτώρια και να φυτεύουμε λουλούδια που ανθίζουν μέσα στο φθινόπωρο. Τι θα λέγατε για τα χρυσάνθεμα με τα υπέροχα άνθη σε σχήμα μαργαρίτας ή για τις αγαπημένες αζαλέες με τα εντυπωσιακά λουλούδια τους. Eπίσης, μπορούμε να φυτέψουμε κυκλάμινα με τα γυαλιστερά σκουροπράσινα φύλλα σε σχήμα καρδιάς και άνθη σε αποχρώσεις του ροζ, μωβ, κόκκινου και λευκού. Και φυσικά οι ανθεκτικοί πανσέδες που διατηρούνται μέσα στον χειμώνα είναι μία εξαιρετική επιλογή για τις γλάστρες και τις ζαρντινιέρες του μπαλκονιού μας.
Επίσης, μέσα στο Νοέμβριο, προμηθευόμαστε τους αγαπημένους μας βολβούς που φυτεύονται το φθινόπωρο. Και τι να διαλέξουμε πρώτα; Να ξεκινήσουμε από αρωματικές φρέζιες και ζουμπούλια ή να προτιμήσουμε εντυπωσιακές ίριδες, αμαρυλλίδες και παρθενόκρινους. Και φυσικά μία κατηγορία μόνες τους οι λατρεμένες τουλίπες που μας χαρίζουν την ανθοφορία τους στα τέλη του χειμώνα. Οι φθινοπωρινοί βολβοί φυτεύονται σε ηλιόλουστα ή ημισκιερά σημεία και, συνήθως, σε προστατευμένες θέσεις, καθώς τα λουλούδια τους είναι ευαίσθητα στους δυνατούς ανέμους.
Συγκομίζουμε τις ελιές για να βγάλουμε ελαιόλαδο
Μέσα στο Νοέμβριο, ξεκινά το μάζεμα της ελιάς όταν το χρώμα του ελαιόκαρπου γίνεται πράσινο-μωβ και σταδιακά σκουραίνει. Το πρώιμο ελαιόλαδο, το γνωστό αγουρέλαιο, διαθέτει έντονο φρουτώδες άρωμα και λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε φαινόλες, χαρακτηρίζεται από ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η καθυστερημένη συγκομιδή μας δίνει ελαιόλαδο χαμηλότερης ποιότητας σε οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, ενώ παράλληλα ίσως προκαλέσει και μείωση της καρποφορίας των ελαιόδεντρων για την επόμενη χρονιά.
Κατά τη συγκομιδή της ελιάς, θα πρέπει να αποφεύγουμε το ράβδισμα και το κλάδεμα των ελαιόδεντρων με βροχερό καιρό και συνθήκες υψηλής υγρασίας. Αυτό πρέπει να γίνεται καθώς δημιουργούνται πληγές στα κλαδιά των ελαιόδεντρων και υπάρχει κίνδυνος προσβολής από διάφορα παθογόνα όπως η καρκίνωση της ελιάς. Μετά τη συγκομιδή των ελαιόδεντρων, ο ψεκασμός με βιολογικά σκευάσματα χαλκού είναι επιβεβλημένος για την αντιμετώπιση των ασθενειών και για τη διατήρηση υγιών ελαιόδεντρων.
Προστατεύουμε τα φυτά για τον χειμώνα
Αυτή την εποχή, μέσα στο Νοέμβριο, προετοιμαζόμαστε για το χειμώνα που έρχεται, παίρνουμε τα μέτρα μας για να μην καταστραφούν τα φυτά μας και τα προστατεύουμε από το κρύο, την παγωνιά, το χιόνι και τους δυνατούς ανέμους. Προμηθευόμαστε λοιπόν έγκαιρα ειδικά αντιανεμικά δίχτυα, αντιπαγετικά υφάσματα και ότι άλλο θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως υλικό προστασίας των φυτών μας από τις χαμηλές θερμοκρασίες.
Επίσης, αυτή την περίοδο, θα χρειαστούμε πασσάλους υποστύλωσης για να στηρίξουμε τα νεαρά δέντρα, καρποφόρα και μη, και να τα δέσουμε έτσι ώστε να τα προστατεύσουμε από τους έντονους χειμωνιάτικους ανέμους. Τέλος, προμηθευόμαστε εκχύλισμα φυκιών από γεωπονικά καταστήματα, καθώς ο ψεκασμός στο φύλλωμα και το πότισμα με εκχύλισμα φυκιών βοηθά σημαντικά στην αντιπαγετική προστασία.
Κώστας Λιονουδάκης
Γεωπόνος Γ.Π.Α.
*Το άρθρο είναι από τα μυστικά του κήπου